Türkiye'nin Aydınlanma hareketi dendiğinde hep tartışılagelen önemli nokta şu olmuştur: Ulusal bağımsızlık mücadelesi sonucunda elde edilen haklar kazanılmış mıdır, verilmiş midir? Bir başka deyişle birtakım haklar halka tepeden mi dayatıldı, yoksa halk bunları kendi mücadelesiyle mi kazandı? M illi Mücadele döneminin yerel ve ulusal kongre hareketlerini inceleyen Bülent Tanör, bu hareketlerin nirengi noktalarını titizlikle ortaya koyarak kongre örgütlenmelerinin hangi ihtiyaçtan doğduğunu incelerken, yukarıdaki soruya da ışık tutuyor.